برآورد ترکیب پذیری واثر ژن در لاین‌های ذرت با استفاده از تجزیه لاینتستر در شرایط تنش خشکی

به منظور برآورد ترکیب‌پذیری عمومی و خصوصی و نوع اثر ژن، تعداد 30 لاین متوسط‌رس و دیررس ذرت با تسترهای MO17،K18 ، K19 و1/K19 به روش لاینتستر تلاقی داده شده و 120 هیبرید حاصل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال 1388 در موسسۀ تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر (کرج) مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه شامل عملکرد دانه، ارتفاع بوته، ارتفاع بلال، تعداد دانه در ردیف بلال، تعداد ردیف دانه بلال، عمق دانه و وزن هزار دانه بودند. نتایج تجزیه واریانس در هر دو شرایط آبیاری مطلوب وتنش خشکی که به صورت 14 روز یک‌بار آبیاری می‌شد، اختلاف معنی‌داری را بین هیبریدها برای تمام صفات مورد بررسی به استثنای تعداد دانه در ردیف بلال در شرایط آبیاری مطلوب نشان داد. معنی-دار بودن میانگین مربعات لاینتستر در هر دو شرایط آبیاری نشان داد که واکنش لاین‌ها با تسترهای مختلف برای صفات مربوطه متفاوت بود. نسبت(σ_gca^2)⁄(σ_sca^2 ) نشان دهنده نقش بیشتر واریانس غیر‌افزایشی (SCA) نسبت به واریانس افزایشی (GCA) در کنترل صفات مزبور بود. در مجموع هر دو اثر افزایشی و غیر‌افزایشی در کنترل این صفات نقش داشتند. لاین‌هایK3651/2، K47/2-2-1-3-1-1-1-1، K47/2-2-1-4-1-1-1-1، K47/2-2-1-21-2-1-1-1 و K3640/8 در شرایط تنش خشکی دارای قابلیت ترکیب‌پذیری عمومی نسبتاً بالایی بودند. ارزیابی ترکیب‌پذیری خصوصی تلاقی‌ها در شرایط تنش نشان داد که تلاقیL18×T1،L23×T2،L30×T3و L10 ×T4دارای بالاترین و L7×T1، L30 ×T2،L26×T3،و L23× T4 دارای پایین‌ترین ترکیب-پذیری‌خصوصی بودند، بنابراین به نظر می‌رسد که هر دو اثر افزایشی و غیر‌افزایشی در کنترل این صفات نقش داشتند.